ریتاردر چیست و چه کاربردی دارد ؟
ریتاردر چیست و چه کاربردی دارد ؟
هر سیستمی که بتواند بجز ترمز اصلی ماشین از سرعت ماشین بکاهد ریتاردر نام دارد. در امریکا اصطلاحاً به ریتاردر موتورJake Brake هم می گویند.
ترمزهای کمکی امروزه به طور گسترده در کامیونها مورد استفاده قرار می گیرد و ایمنی بیشتری را در کنار سیستم ترمز اصلی ارائه میدهد، اما این ایمنی در صورتی فراهم میشود که راننده آگاهی کامل نسبت به نحوه کار کردن با این مجموعه را داشته باشد. ترمز کمکی به طور کلی به راهکارهایی اطلاق میشود که در کنار ترمز اصلی وسیله نقلیه و با هدف کاهش استهلاک لنت های ترمز و خنک ماندن لنت در سراشیبی طراحی و نصب میشوند.
از این مجموعه به طور خاص میتوان به ریتاردر یا ترمز موتور اشاره کرد. ریتاردرهای نصب شده در کامیونها عموماً هیدرولیکی هستند و در پشت گیربکس مورد استفاده قرار میگیرند، ترمزهای موتور هم با عملکردی همچون مسدود کردن خروجی اگزوز (خفه کن)، قطع جریان سوخت رسانی و باز شدن سوپاپ تخلیه در مرحله تراکم شناخته میشوند.
ترمز کمکی فقط روی محور دیفرانسیل (محرک) اعمال خواهد شد و دیگر محورها هیچ گونه نیروی بازدارنده ای دریافت نخواهند کرد. این عملکرد برای مواقعی که وسیله نقلیه کامیون بدون یدک ( کامیون باری ) یا اتوبوس باشد بسیار متفاوت عمل خواهد کرد تا زمانی که وسیله نقلیه کشنده یا همان تریلر باشد.
زمانی که یک تریلر در حال حرکت اقدام به استفاده از ترمز کمکی بکند تنها روی محور دیفرانسیل ترمز اعمال خواهد شد و محورهای تریلر کماکان تمایل به حفظ حرکت خود را دارند. در نتیجه خطر قیچی شدن تریلر به وجود می آید، این موضوع زمانی که تریلر خالی از بار باشد، سرعت بالایی داشته باشد، جاده شیب تندی داشته باشد و مهم‌تر از همه اصطکاک با جاده بسیار کم باشد افزایش خواهد یافت.
با این تعریف حرکت با دنده های سبک و سرعت های بالا در سراشیبی نیاز به استفاده از ریتاردر یا ترمز موتور ندارد و بهترین حالت برای حرکت در سراشیبی استفاده از دنده مناسب و سرعت مطمئنه است. اما در این شرایط توصیه می گردد برای خنک ماندن لنت ها از ریتاردر استفاده کنید .
در شرایط عادی جاده ( جاده های صاف و هموار ) و سرعت های بالا سعی کنید در استفاده از ریتاردر دقت لازم را داشته باشید. با در نظر گرفتن اصطکاک جاده سعی کنید از ترمز اصلی کامیون و ریتاردر همزمان استفاده کنید، راننده حرفه‌ای راننده ای است که به کمک اصطکاک جاده کامیون را متوقف کند نه با ترمزهای شدید، بنابراین به شکلی رانندگی کنید که نیاز به ترمزهای شدید و ناگهانی نداشته باشید.
انواع ریتاردر :
ریتاردر در گیربکس:
تابحال سعی کرده اید که دست خود را محکم روی یک سیال بزنید یا دست خود را زیر آب حرکت دهید. زمانی که این کار را انجام میدهید ، اصطکاکی را حس میکنید که هرچه ویسکوزیته یا غلظت سیال بالا میرود این اصطکاک بیشتر احساس میشود.
به این نوع از اصطکاک ، اصطکاک هیدرولیکی گویند.
وسایل نقلیه شامل این نوع از ریتاردر کنار گیربکس خود یک گیربکس کمکی دارند و این گیربکس کمکی شامل توربین (مانند تصویر) میباشد و زمانی که این توربین داخل روغن میچرخد دقیقا همانند آن است که شما دست خود را در آب تکان میدهید و این اصطکاک از طریق همین گیربکس به چرخ های ماشین منتقل شده و باعث کاهش سرعت ماشین میشود.
این عمل باعث افزایش شدید دمای روغن عامل است اما از طریق لوله ها ، این روغن به سمت رادیاتور هدایت و از طریق رادیاتور سرد میشود.
ارتباط این گیربکس کمکی با استفاده از سیستم های مختلفی میتواند به گیربکس اصلی قطع یا وصل شود.
این سیستم ها شامل کلاچ و یا با استفاده از چرخ دنده های مارپیچ(helical gears) که مشابه آن در استارت ماشین نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
ریتاردر در موتور:
آیا برایتان اتفاق افتاده در حین رانندگی زمانی که در یک جاده سراشیبی قرار میگیرید و با رها کردن پدال گاز یک شتاب منفی و در خلاف جهت حرکت خود احساس میکنید انگار اتومبیل تلاش میکند متوقف شود . دلیل این چیست ؟
این شتاب منفی و کاهش سرعت به دلیل وجود اصطکاک صورت می گیرد ، در حالی که شما هیچ ترمزی نمیگیرد ! اما این اصطکاک از کجا ناشی می شود ؟
در واقع قطعات ماشین شامل قطعات موتور و گیربکس و… به دلیل تماس با یکدیگر دارای اصطکاک بوده و این اصطکاک به همان روشی که نیرو در مسیر سربالایی به چرخ ها اعمال میشود حال در مسیر سراشیبی به همان روش به چرخ ها منتقل شده و باعث ایجاد یک شتاب منفی و کاهش سرعت می شود .
نحوه ی کار ریتاردر :
ریتاردرها فقط سرعت ماشین را کم می کنند و هرچه دور موتور بیشتر باشد کارآیی آنها نیز بیشتر خواهد بود و اگر دور موتور کم بشود کارآیی آنها نیز کم خواهد شد . ریتاردر هیچگاه باعث توقف کامل ماشین نخواهند شد و در دنده خلاص هم کار نمیکنند.
ریتاردر ها به طور کلی یک دکمه ی برقی یا یک اهرم دستی هستند که می تواند یک مرحله ای یا چند مرحله ای نیز باشند
مزایای استفاده از ریتاردر :
ریتاردها معمولا از حجم و وزن سبکی برخوردار هستند و دارای ساختمانی کوچک هستند.
چناچه بر روی خودرو ریتاردر نصب شود ایمنی خودروی شما تضمین شده و چناچه بخواهید با سرعت بیشتری حرکت کنید خوروی شما از ایمنی بیشتری نسبت به خودورهای دیگر برخوردار میباشد.
ریتاردرها قابلیت این را دارند تا عمر پد و کفشک های ترمز را تا هشت برابر افزایش دهند.
با نصب ریتاردر هزینه های کلی خودروی شما به طرز چشمگیری کاهش پیدا میکند.
با استفاده از این ترمزها رانندگی و کنترل خودرو برای شما تا چندین برابر آسانتر میشود.
سخن پایانی :
بسیاری از راننده ها برای ترمز اضطراری نیز از ریتاردر استفاده می کنند اما ریتاردر تاثیر چندانی بر روی ترمزگیری سریع تر ندارد. و در سطوح لغزنده ریتاردر ممکن است از لیز خوردن جلوگیری نکند به طور کلی برای ترمز گیری با کیفیت می توان از ریتاردر استفاده کرد .