برای جابجایی گاز مایع باید از وسایل نقلیه مناسب استفاده شود. وسایل نقلیه حامل مواد خطرناک شامل دو بخش اصلی کشنده و تانکر می باشد. که کشنده وظیفه تامین نیروی لازم برای حرکت را به عهده دارد و تانکر محفظه ای برای حمل و نگهداری مواد خطرناک است.
گاز مایع پروپان پروپلین ، بوتان ها و بوتیلین ها که تحت فشار تبدیل به مایع می شود قابلیت احتراق و انفجار شدی دارد و استفاده نادرست از آن ممکن است موجب خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری گردد. و برای حمل باید از تانکر های استاندارد استفاده کرد ، در این مقاله قصد داریم تا نکات مهم درخصوص حمل و نگهداری گاز مایع را بیان کنیم .
این مخازن باید از جنس فولاد باشد و توانایی تحمل فشار کار حد اقل 17/5 کیلو گرم بر سانتی متر مربع را دارا بوده و طبق استاندارد ایران بوده .هر مخزن باید دارای گواهینامه ، مشخصات ساخت و آزمایش باشد همچنین این اسناد نزد صاحب مخزن یا راننده بماند (مدارک باید در صورت نیاز آماده ارائه به مامورین ذیصلاح باشد)
مخزن حمل گاز مایع باید دارای روپوش آلومینیومی بوده و رنگ مخزن باید سفید باشد .
تانکر تریلرها چند دریچه جهت بارگیري و تخلیه مواد دارنر همچنین. ابزارآلات دیگری که تانکر به آنها مجهز می شود به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
دسته اول : تجهیزات جانبی شامل نشان دهنده درجه حرارت، فشار، مقدار مواد داخل مخزن و ابزار کمکی برای بارگیری و تخلیه تانکر، هواکش ها و ابزار تنظیم دما و ...
دسته دوم : تجهیزات مرتبط با تخلیه و بارگیری مواد به صورتي طراحی و محافظت شده اند که تحت تأثیر نیروهای داخلی و خارجی وارد بر آنها از کار نیفتند. همچنین درپوشهای قرار داده شده برای شیرهای تخلیه و بارگیری تا در مقابل باز شدن های ناخواسته ایمن گردند.
تانکرها معمولاً در انواع سایزهاي مختلفي وجود دارند. از این رو، به منظور بهره گیري بهینه از این نوع وسایل نقلیه، نیاز است تا راننده آشنایي کاملي با تانکر را داشته باشد. تقریبا در تمـامي تانکرها، مهمترین موردي که باید همواره بررسي شود، نشت مواد مي باشد. بنابراین، همواره باید اطراف و زیر تانکرها را به منظور اطمینان از عدم نشت احتمالي مواد خطرناک بازرسي کرد. هرگز مایعات یا گازها را با تانکرهایي که نشت مي کنند، حمل نکنید و درحالت کلي به بررسي موارد زیر بپردازید:
تانکرتریلر را برای هرگونه تورفتگي یا درز بازرسي کنید. ورودي، تخلیه و شیرها را بازرسي کنید. اطمینان حاصل کنید که شیرها در موقعیت صحیحي قبل از بارگیري، تخلیه و یا حرکت وسیله نقلیه قرار دارند.
لوله ها، اتصالات و شیلنگ ها را از نظر وجود درز، به ویژه در اطراف اتصالات، بازرسي کنید.
درب ها و مجراهاي خروجي را بازرسي کنید. اطمینان حاصل کنید که دربها داراي واشر بوده و به خوبي بسته شده اند.
مجراي خروجي را همواره تمیز نگه دارید تا به درستي عمل کنند.
اگر خودروي شما داراي هر کدام از این تجهیزات است، از عملکرد صحیح آنها مطمئن شوید. برخي از مهمترین تجهیزات مذکور مي تواند شامل موارد زیر باشد: جعبه بازیافت بخار، کابل هاي زمین و اتصال منفي، سیستم هاي خاموش کننده آتش، سیستم هاي خاموشي اضطراري و ....
علاوه بر موارد ذکر شده، اطمینان حاصل کنید که از نحوه عملکرد این تجهیزات خاص به طور کامل آگاهي دارید. تجهیزات اضطراري که براي خودروي شما مورد نیاز است را بازرسي کنید. در ذهن خود همواره مرور کنید که به چه تجهیزاتي نیاز دارید و مطمئن شوید که آنها را با خود به همراه دارید.
همان طور که گفته شد تانکر حمل گاز مایع باید در شرایط مطلوبی قرار داشته باشد از این رو پیش از شروع سفر به نکات زیر نیز توجه کنید :
اگر باقی مانده موادی که در دفعات قبل حمل شده است به خارج از مخزن یا تجهیزات سرویس دهی چسبیده باشد لازم است کل مخزن به همراه شیرآلات را با بخار شست و شو دهید .
زمانی که تانکر به حدی صدمه دیده که یکپارچگی تانکر تحت تاثیر قرار گرفته باشد به هیچ عنوان نباید تانکر را بارگیری کرد
تا زمانی که تجهیزات سرویس دهی مورد آزمایش قرار نگرفته و از سلامت عملکرد آن اطمینان حاصل نکرده اید شروع به بارگیری نکنید .
برای جلوگیری از انفجار تانکر بر اثر هر حادثه ای، (از جمله آتش سوزی) باید نسبت به آماده سازی تجهیزات کنترل فشار، متناسب با ظرفیت تانکر و خواص ماده ای که حمل می شود، اقدام کنید.
تانکر باید به تجهیزات مخصوصی برای جلوگیری از شرایط کاهش فشار یا افزایش فشار در زمان شرایط حمل و نقل مجهز باشد.
از نظر عایق حرارت باید به اندازه کافی مقاوم باشد و تست شود
مقاومت کافی بدنه تانکر در هنگام حمل (در مقابل صدمات وارد به بدنه و تجهیزات آن، مقاومت در برابر ضربات طولی و عرضی و واژگونی) مد نظر قرار گیرد
از تانکرهای خالی نیز باید مراقبت کافی را انجام دهید.
بازرسی های مرتبط با شیر های بارگیری و تخلیه را انجام دهید .
به کمک ابزار های مربوطه فشار داخل تانکر را چک کنید .
اگر فشار بیش از اندازه بود : شیری مخصوص بر روی تانکرهای حمل گاز مایع جهت تنظیم فشار تانکر تعبیه می گردد. وظیفه این شیر کاهش فشار داخل تانکر هنگامی که فشار از حد مجاز بیشتر می شود. برای تانکرهاي با ظرفیت بیش از ۱۹۰۰ لیتر، چند شیر تنظیم فشار نصب میگردد. باید دقت کنید که از ورود هرگونه ماده خارجی به تانکر جلوگیری شود.
از مسدود کردن و پوشاندن شیرهای فشار باید جداً خودداری کرد. شیرهای کاهنده فشار معمولاً در بالای تانکر تعبیه می شوند.
مقدار بسیار کم خوردن یا استشمام گاز مایع ممکن است سبب تهوع ، تورم شکم ، سردرد ، تحریک بینی و کاهش کارایی شود اما اگر ماده به ریه نفوذ کند باعث صدمه به بافت ریه و یا حتی موجب مرگ می شود همچنین بخار غلیظ این ماده سبب تحریک چشم می شود به همین منظور زدن ماسک بهداشتی و ایمن بسیار حیاتی است ، در مواجه با این مشکل اگر سطح هوشیاری فرد مناسب است به فرد مصدوم حدود ۳۰۰ میلی لیتر آب دهید تا مواد داخل شکم رقیق شود .
تماس مستقیم گاز مایع به پوست موجب تحریک ، قرمزی و سوزش پوست می گردد به همین علت از لباس سرتاسری مناسب و چکمه دستکش ساق بلند ایمنی استفاده گردد و هنگام مواجه شدن با فرد مصدوم محل مورد نظر را به مدت ۵ دقیقه با آب ولرم شست و شو دهید و سریعا به پزشک مراجعه کنید